Một lời nói tử tế là một lời nói xuất phát từ sự quan tâm, yêu thương. Một hành động tử tế là một hành động xuất phát thuần tuý từ mong muốn được giúp đỡ người khác. Theo định nghĩa của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ, sự tử tế được thể hiện ở bất kì hành vi nào hướng về lợi ích của người khác, không nhằm hưởng bất kì lợi ích hay tránh né bất kì sự trừng phạt nào cho bản thân [1]. Sự tử tế là thứ được nhà văn Mark Twain coi là “thứ ngôn ngữ mà người điếc có thể nghe và người mù có thể thấy”, và danh hài Charlie Chaplin cũng giải thích sự tử tế bằng câu danh ngôn: “Chúng ta ai cũng muốn giúp người khác. Con người là thế. Chúng ta muốn sống bên hạnh phúc của nhau chứ không phải sự khổ sở của nhau.” [7]
“Sự tử tế là thứ ngôn ngữ mà người điếc có thể nghe và người mù có thể thấy.” – Mark Twain (Ảnh: Everyday Health)
Các nghiên cứu về sự tử tế đã chỉ ra được ảnh hưởng tích cực của những hành vi hảo tâm này tới tình trạng sức khoẻ tâm thần của những người tham gia. Cụ thể, nghiên cứu của Hui và các cộng sự vào năm 2020 tìm thấy một mối liên hệ vừa phải giữa hành vi vì lợi ích chung và sự cải thiện về sức khoẻ tâm thần. Những mối liên hệ này chặt chẽ hơn ở những người tham gia là nữ giới so với với nam giới. Cùng với đó, những người tham gia nghiên cứu nhỏ tuổi hơn sẽ nhận được ảnh hưởng tích cực tới sức khoẻ tâm thần nhiều hơn là về thể lý, còn những người tham gia lớn tuổi hơn chỉ nhận được ảnh hưởng tích cực tới sức khoẻ thể lý từ những hành vi tử tế [3]. Một nghiên cứu phân tích tổng hợp của Curry và cộng sự vào năm 2018 cũng tìm ra được ảnh hưởng tích cực ở mức độ nhỏ tới trung bình giữa hành vi tử tế và sức khoẻ tâm thần giữa 27 nghiên cứu thí nghiệm khác nhau. Tác động tích cực tới nhiều phương diện của sự tử tế khiến cho việc thực hành những việc tử tế trở nên cần thiết hơn bao giờ hết
Tuy vậy, dường như hầu hết người trao đi sự tử tế đều không nhận thức được rõ tác động tích cực từ các hành động của mình lớn tới mức nào. Các thí nghiệm ở cả phòng lab và hiện trường của Kumar và đồng sự (2023) đều cho thấy cảm nhận của những người tặng quà cảm thấy hành động của mình có giá trị thấp hơn cảm nhận thực sự của những người nhận quà [4]. Nghiên cứu của Boothby và cộng sự (2020) cho thấy những người tham gia đều có cảm nhận phóng đại về việc hành động tử tế của mình có thể làm phiền tới người nhận [2]. Vì thế, việc ghi nhận những hành động tử tế của người khác sẽ khiến họ nhận ra được giá trị thực sự của hành động và lời nói của mình, tạo động lực cho họ tiếp tục thực hiện sự tử tế và lan rộng những ảnh hưởng tích cực này hơn nữa.
Dựa trên các đề xuất của Tổ chức Sức khoẻ tâm thần tại Anh và hệ thống chăm sóc sức khoẻ của viện sức khoẻ bang Mayo tại Hoa Kỳ, sự tử tế có thể được thể hiện ở hai phương diện: tử tế với bản thân và tử tế với người khác. Sau đây là một vài gợi ý để bạn có thể thực hành sự tử tế từ những điều nhỏ nhất:
- Tử tế với chính mình
- Trò chuyện tích cực với bản thân. Hãy đừng ngần ngại tặng cho bản thân những lời khen, hay những lời an ủi và động viên ở trong suy nghĩ nhé.
- Thực hành lòng biết ơn và sự bao dung với chính mình. Bạn có thể ghi ra một danh sách những điều mình biết ơn ở bản thân, ghi nhận những cố gắng của bản thân trong thời gian vừa qua, và có thể ghi nhận cả cơ thể của mình nữa.
- Bắt đầu ghi nhật ký cảm xúc. Hãy ghi lại những suy nghĩ và cảm xúc của bạn trong ngày hôm đó, ở bất kì khoảnh khắc nào bạn muốn. Việc cho bản thân một chỗ dựa để trút bầu tâm sự cũng là một cách bạn thể hiện sự tử tế tới chính mình.
- Chăm sóc sức khoẻ của chính mình và lựa chọn lối sống lành mạnh. Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, vận động và nghỉ ngơi hợp lý. Hãy tử tế cả với cơ thể của mình nữa nhé.
- Tử tế với người khác
- Thực hành lòng biết ơn. Bạn có thể ghi ra một danh sách những điều mình biết ơn ở người khác và cố gắng để bản thân mình cảm nhận những cảm xúc tốt đẹp trỗi dậy trong mình. Từ ấy, bạn sẽ có cảm giác muốn làm một vài điều tử tế với họ hơn.
- Thể hiện mong muốn quan tâm tới người khác, bắt đầu từ những lời hỏi thăm, lời khen, hoặc hành động giúp đỡ nhỏ. Đã từng có một trào lưu nơi người ta thực hiện những hành động tử tế nhỏ một cách ngẫu nhiên với nhau, bạn cũng có thể tham khảo cách họ làm tại đây.
- Tham gia các hoạt động cộng đồng, hoạt động tình nguyện. [5, 6]
Tử tế với người khác và với chính mình (Ảnh: Lafayette Family YMCA)
Sự tử tế không chỉ đơn thuần là một hành động, mà là một lối sống, một cam kết lan tỏa sự ấm áp và đồng cảm trong mọi tương tác. Khi chúng ta điều hướng những phức tạp của cuộc sống, hãy nhớ rằng một hành động tử tế đơn giản có thể gợn sóng ra bên ngoài, chạm đến cuộc sống và soi dẫn trái tim. Hãy cố gắng trở nên tử tế hơn, không phải vì chúng ta phải làm, nhưng vì đó là điều căn bản nhất mà chúng ta có thể làm.
Tài liệu tham khảo
1. American Psychological Association. (2018). Kindness. APA Dictionary. https://dictionary.apa.org/kindness
2. Boothby, E. J., & Bohns, V. K. (2021). Why a simple act of kindness is not as simple as it seems: Underestimating the positive impact of our compliments on others. Personality and Social Psychology Bulletin, 47(5), 826-840.
3. Hui, B. P., Ng, J. C., Berzaghi, E., Cunningham-Amos, L. A., & Kogan, A. (2020). Rewards of kindness? A meta-analysis of the link between prosociality and well-being. Psychological Bulletin, 146(12), 1084.
4. Kumar, A., & Epley, N. (2023). A little good goes an unexpectedly long way: Underestimating the positive impact of kindness on recipients. Journal of Experimental Psychology: General, 152(1), 236.
5. Mayo Clinic. (2023). The art of kindness. Speaking of health. https://www.mayoclinichealthsystem.org/hometown-health/speaking-of-health/the-art-of-kindness
6. Mental Health Foundation. (n.d). Kindness matters guide. Kindness and mental health. https://www.mentalhealth.org.uk/explore-mental-health/kindness/kindness-matters-guide
7. Từ điển danh ngôn. (2019). Danh ngôn về lòng tốt https://www.tudiendanhngon.vn/danhngon/ds/strcats/149